ارتباط حسابداری با حسابرسی :پلی میان صحت و شفافیت مالی

ارتباط حسابداری با حسابرسی

ارتباط حسابداری با حسابرسی دو حیطه‌ی مکمل ولی متفاوت در مالی و تجارت هستند که با هم برای اطمینان از صحت و سلامت مالی یک سازمان کار می‌کنند. 
حسابداری و حسابرسی، دو حیطه‌ای هستند که غالباً در مباحث تجاری و مالی با هم اشتباه گرفته می‌شوند، اما هر کدام نقش‌ها و وظایف منحصربه‌فرد خود را دارند. حسابداری به ثبت، طبقه‌بندی، و خلاصه‌سازی فعالیت‌های مالی می‌پردازد تا گزارش‌های مالی صحیح و قابل فهمی تولید کند، در حالی‌که حسابرسی فرایند بررسی و تایید صحت گزارش‌های مالی تولیدشده توسط حسابداران است. این مقاله به بررسی ارتباط حسابداری با حسابرسی و نحوه‌ی تکامل آن‌ها با گذر زمان می‌پردازد.
حسابداری به‌عنوان زبان تجارت، از قرن‌ها پیش وجود داشته و به‌تدریج تکامل یافته تا روش‌ها و استانداردهای جهانی‌ای که امروزه می‌شناسیم را به وجود آورد. با افزایش پیچیدگی تجارت و نیاز به شفافیت بیشتر، حسابرسی به‌عنوان یک حرفه‌ی کلیدی مطرح شد تا اطمینان از دقت گزارش‌های مالی را تضمین کند.

توسعه حسابداری در ایران

حسابداری یکی از قدیمی‌ترین حرفه‌هایی است که از اوایل تمدن‌های اولیه بشر آغاز شده است. اطلاعاتی که با استفاده از حسابداری جمع‌آوری می‌شد، در برآورد نیازهای اقتصادی جوامع مورد استفاده قرار می‌گرفت. اما با رشد تجارت و صنعت و حجم نیازهای اقتصادی بشر در جوامع، حسابداری به یک مقوله یکپارچه و سازمان‌یافته تبدیل شد. حسابداری به مرور زمان تکنیک‌های مبنایی خود را به عنوان بسته‌های علمی بدست آورد و اقداماتی را برای نگهداری، حفظ و کنترل اطلاعات مالی انجام داد.

در دوره صفویه، حسابداری و مالیاتگذاری در ایران رونقی داشت. در این دوره، سیستمی به نام “مالیات کلان” به منظور برآورد مالیات‌ها در جامعه اجرا می‌شد. حکومت‌های قبل و بعد از انقلاب صنعتی در اروپا نیز سعی کردند تا سیستم‌های مالی و حسابداری خود را به ایران منتقل کنند. به طور کلی، سیستم‌های حسابداری ایران تحت تأثیر سیستم‌های حسابداری قدیمی شرق و جدید غرب قرار گرفته است.

توسعه حسابداری در جهان

حسابداری در جهان از زمان‌های زیادی پیش از میلاد تا امروز در حال توسعه و تغییر است. از آغاز تجارت و تبادلات تجاری در جوامع بشری، نیاز به داشتن یک سیستم حسابداری منظم و یکپارچه برای ثبت و کنترل تراکنش‌ها و اطلاعات مالی برجسته شد. با پیشرفت اقتصاد و تجارت جهان و اعمال قوانین و مقررات مالی و مالیاتی، حسابداری به یکی از علوم عملی و حرفه‌های مهم در جوامع تبدیل شد.

در جهان، توسعه حسابداری باعث شده است که سیستم‌ها و استانداردهای حسابداری متعددی برای ثبت و گزارش داده‌های مالی تدوین شود. بین‌المللی شدن تجارت و اقتصاد، موجب ایجاد نیاز به هماهنگی و یکپارچه‌سازی سیستم‌ها و استانداردهای حسابداری در جوامع مختلف شده است. سازمان‌هایی مانند بین‌المللی حسابداران مدیریت (IMA) و حسابداران مدیریت کلمبیا (CMA) برای توسعه حرفه حسابداری در سطح جهانی تلاش می‌کنند و استانداردهایی مانند استانداردهای حسابداری بین‌المللی (IFRS) برای گزارش دهی مالی تدوین شده است.

توسعه حسابرسی در ایران

حسابرسی در ایران با تأسیس شرکتهای حسابرسی در اواخر دهه 1340 (1960-1969) ریشه‌های خود را در کشور به خود باز کرده است. در آن زمان، این شرکتها تنها درباره کنترل عملکرد مالی شرکتها و ارائه گزارشهای مالی به صاحبان سرمایه ایده‌پردازی می‌کردند. به مرور زمان، عملکرد حسابرسان تغییر چشم‌گیری کرد و اهمیت آنها در نظارت بر اقتصاد و تامین شفافیت آن صعود یافت.
تا دهه 1350 (1970-1979)، حسابرسی به صورت اختیاری در صورت نیاز توسط شرکتها صورت می‌گرفت. با تشدید قوانین و مقررات مرتبط با حسابرسی و نیاز متصاعد شرکتها به اين خدمت، تعداد شرکتهای حسابرسی در این دوره رشد قابل‌توجهی داشت.
در دهه 1360 (1980-1989) با شروع جنگ تحمیلی، بورس و بازارهای مالی مسدود شدند و همچنین دسترسی مالی به شرکتها به طور قابل توجهی محدود شد. تا سال 1363 (1984)، بورس تهران فعالیت خود را رونق مشخصی یافت و بازار سرمایه مقدماتی را برای اجرای سیاستهای اسلامی اقتصادی در کشور فراهم ساخت. این رشد بی‌نظیر، افزایش تقاضا برای خدمات حسابرسی و ادامه توسعه حسابرسی را به همراه داشت.
در دههٔ 1370 (1991-2000)، با تغییر بازار مالی و اقتصاد ایران، نیاز به حسابرسی مقدماتی دوباره احساس شد و به تأسیس شرکتهای حسابرسی جدید منجر شد. در این دهه، قوانین و مقررات جدید حسابرسی با همکاری بین‌المللی پیوسته بروزرسانی شد و توجه بیشتری به تقویت حسابرسان بین‌المللی در ایران شد.
تا دهه 1380 (2001-2010)، حسابرسان درستی آزمون و گواهینامه‌برداری را دریافت کردند و بازار حسابرسی به طور قابل توجهی اصلاح شد. در این دوره، با استفاده از تکنولوژی اطلاعات و افزایش استفاده از نرم‌افزارهای حسابرسی جدید، حجم کار حسابرسان ارتقا یافت.

توسعه حسابرسی در جهان

حسابرسی در جهان دارای تاریخچه طولانی است. اولین اسناد مربوط به حسابرسی در شهر اسکندریه در مصر قرن سوم قبل از میلاد ظاهر شد. در قرون وسطی، کیسریوس، یک مالی‌دان بخشی بود که به حسابرسی می‌پرداخت. در قرون 14 و 15، حسابرسی در اروپا به عنوان یک شغل رواج یافت و نخستین سازمانهای حسابرسی تشکیل شدند. با پیدایش انقلاب صنعتی در قرون 18 و 19، نیاز به حسابرسان حرفه‌ای بر اساس دانش فنی و قانونی افزایش یافت.
سازمانهای حسابرسی بین‌المللی مانند دانشگاه بین‌المللی حسابداران حسابرسان (ACCA) و انجمن ملی حسابهای درونی (AICPA) در قرن 20 تأسیس شدند. از آن زمان به بعد، توسعه و پیشرفت حسابرسی به دنباله قانونی و تغییرات در نظام مالی و اقتصادی هر کشور پیوسته است.
امروزه، حسابرسی در سراسر جهان بر پایه استانداردها و قوانین حسابرسی بین‌المللی انجام می‌شود. شرکتهای حسابرسی بین‌المللی مدتها در ایران فعالیت داشته و همچنان نقش بزرگی در حسابرسی کشور دارند.

اهمیت و کاربرد حسابداری و حسابرسی

در هر سازمانی، حسابداری پایه و اساس تصمیم‌گیری‌های مالی است. حسابداران با استفاده از اطلاعات مالی به تحلیل و پیش‌بینی وضعیت مالی می‌پردازند و به مدیران در تصمیم‌گیری‌ها کمک می‌کنند. حسابرسان با بررسی این اطلاعات و اظهارنظر در مورد صحت آن‌ها، به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا اعتماد ذینفعان از جمله سرمایه‌گذاران، بانک‌ها و دولت‌ها را جلب نمایند.

جدول زیر نشان می‌دهد که چرا حسابداری و حسابرسی اهمیت و کاربرد زیادی دارند:

تفاوت های حسابداری و حسابرسی

حسابداری و حسابرسی هر دو در حوزه مالی و حسابداری فعالیت می‌کنند اما تفاوت‌های آن‌ها به شرح زیر است:

حسابداری و حسابرسی در عملکرد و مدیریت یک شرکت دارای اهمیت بالایی هستند. حسابداری معاملات مالی را رصد و ثبت می‌کند و اطلاعات مالی را تحلیل و تفسیر می‌کند. همچنین، حسابداری با تهیه گزارش‌های مالی، مدیران را قادر می‌سازد تا تصمیم‌های بهتری برای شرکت بگیرند. به عنوان مثال، آنها می‌توانند با استفاده از گزارش‌های مالی، عملکرد شرکت را بررسی و بهبودهای لازم را در سیستم‌ها و روش‌های اجرایی اعمال کنند.
از طرف دیگر، حسابرسی به عنوان یک فرآیند مستقل، صحت و قابل اعتماد بودن گزارش‌های مالی را ارزیابی می‌کند. حسابرسان به طور مستقل بررسی می‌کنند که آیا گزارش‌های مالی استانداردهای حسابداری را رعایت می‌کنند و آیا تصاویری که به سرمایه‌گذاران و سایر مراجعین ارائه می‌دهند، صادقانه و دقیق هستند یا خیر. تا زمانی که حسابرسان نظر خود را در مورد صحت گزارش‌های مالی ابراز ننمایند، معتقد می‌شود که گزارش‌ها قابل اعتماد و دقیق است.

روش‌ها و فناوری‌های بکارگیری در حسابداران و حسابرسان

ارتباط حسابداری با حسابرسی به‌طور مداوم در حال تکامل هستند تا با فناوری‌های نوین هم‌پا شوند. به‌کارگیری نرم‌افزارهای حسابداری و حسابرسی پیشرفته امکان نظارت دقیق‌تر و سریع‌تر و همچنین افزایش شفافیت و کاهش خطای انسانی را فراهم آورده‌اند.
حسابداران و حسابرسان از روش‌ها و فناوری‌های مختلفی برای ارائه خدمات مالی و بررسی حساب‌ها و صورت‌های مالی استفاده می‌کنند. در زیر به برخی از این روش‌ها و فناوری‌ها اشاره می‌کنیم:

1. نرم‌افزار حسابداری: استفاده از نرم‌افزار‌های حسابداری مدیریتی و مالی برای ثبت و تحلیل دقیق داده‌های مالی و مدیریت امور مالی.
2. سامانه‌های مالی بانکی الکترونیکی: حسابداران و حسابرسان از سامانه‌های مالی بانکی الکترونیکی استفاده می‌کنند تا تراکنش‌های مالی را انجام داده و داده‌های مالی را به‌روزرسانی کنند.
3. تکنولوژی ابری: استفاده از تکنولوژی ابری برای ذخیره سازی و مدیریت داده‌های مالی به صورت امن و دسترسی به آن‌ها از هر کجا به هر زمان.
4. آنالیز داده‌ها: استفاده از روش‌های آماری و مدل‌سازی برای تحلیل دقیق داده‌های مالی و استخراج اطلاعات به‌روز.
5. اتوماسیون: استفاده از سیستم‌ها و نرم‌افزار‌هایی که روند کارهای مالی و حسابداری را اتوماتیک می‌کنند و به‌این ترتیب زمان و هزینه صرفه‌جویی می‌شود.
6. حسابداری الکترونیکی: استفاده از سیستم‌ها و فناوری‌های الکترونیکی برای ثبت و مدیریت دقیق داده‌های مالی و ارائه گزارش‌های مالی به صورت الکترونیکی.
7. حسابداری همکارانه: استفاده از سیستم‌ها و نرم‌افزار‌هایی که امکان اشتراک داده‌های مالی و همکاری بین حسابداران را فراهم می‌کنند.
8. روش‌های امنیتی: استفاده از روش‌های امنیتی مانند رمزنگاری و دسترسی مشخص شده به داده‌های مالی و حفظ حریم خصوصی مشتریان.
9. تکنولوژی بلاکچین: استفاده از فناوری بلاکچین برای ثبت و تأیید تراکنش‌های مالی و حفظ امنیت داده‌ها.
10. هوش مصنوعی و یادگیری ماشین: استفاده از تکنولوژی‌های هوش مصنوعی و یادگیری ماشین برای تجزیه و تحلیل داده‌های مالی به صورت خودکار و پیش‌بینی قابلیت‌ها و روند مالی.

این روش‌ها و فناوری‌ها برای حسابداران و حسابرسان باعث تسهیل و بهبود فرآیندهای مالی، افزایش دقت و کارایی، کاهش هزینه‌ها و زمان مورد نیاز، و تقویت امنیت اطلاعات مالی می‌شوند.

چالش‌ها و موانع که حسابداران و حسابرسان

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی که حسابداران و حسابرسان با آن روبرو هستند، مقابله با تقلب و سوءاستفاده مالی است. در عین حال، پیروی از قوانین و مقررات متغیر و ایجاد هماهنگی بین استانداردهای حسابداری ملی و بین‌المللی همواره چالش‌برانگیز بوده است.

نتیجه‌گیری

ارتباط حسابداری با حسابرسی در کنار هم یک سیستم چندلایه برای اطمینان از دقت و شفافیت مالی می‌سازند. حسابداران با تولید اطلاعات مالی و حسابرسان با تایید صحت آن‌ها، هر دو به افزایش اعتماد و بهبود کارایی اقتصادی کمک می‌کنند. در دنیایی که مالی و تجارت به‌سرعت در حال تغییر هستند، همکاری میان این دو حوزه بیش از پیش حائز اهمیت است.
به طور خلاصه، حسابداری و حسابرسی در ارزیابی و مدیریت مالی شرکت‌ها باعث افزایش اطمینان و ایجاد اعتماد در میان مدیران، سرمایه‌گذاران و سایر مراجعین می‌شوند. همچنین، این دو فرایند به مدیران کمک می‌کنند تا تصمیمات بهتری بگیرند و سیستم‌های کنترل داخلی را بهبود بخشند.