تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی + اهداف و نکات مهم | روشها، ابزارها و راهبردها

تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی یک فرآیند کاربردی است که در حسابداری و مدیریت مالی برای بررسی و تفسیر اطلاعات مالی ارائه شده در صورت‌های مالی یک سازمان استفاده می‌شود. این فرآیند به کاربران اجازه می‌دهد تا با بررسی مولفه‌های مختلف صورت‌های مالی، اطلاعاتی جامع و کاربردی درباره عملکرد مالی، وضعیت مالی و عملکرد سازمان را بدست آورند.
تجزیه و تحلیل صورتهای مالی فرآیند تجزیه و تحلیل صورتهای مالی یک شرکت برای اهداف تصمیم گیری است. ذینفعان خارجی از آن برای درک سلامت کلی یک سازمان و ارزیابی عملکرد مالی و ارزش تجاری استفاده می کنند. اجزای داخلی از آن به عنوان ابزار نظارتی برای مدیریت امور مالی استفاده می کنند.

تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی به عنوان ابزاری است که به کاربران اجازه می‌دهد تا اطلاعات مالی سازمان را بررسی کنند و نتایج عملکرد مالی و وضعیت مالی سازمان را بسنجند.

مزایای تجزیه و تحلیل صورت های مالی

تجزیه و تحلیل صورتهای مالی عملکرد یا ارزش شرکت را از طریق ترازنامه، صورت سود و زیان یا صورت جریان نقدی شرکت ارزیابی می کند. با استفاده از تعدادی تکنیک، مانند تحلیل افقی، عمودی یا نسبت، سرمایه گذاران ممکن است تصویر ظریف تری از مشخصات مالی یک شرکت ایجاد کنند.

اهداف و ابزارها تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی

در تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی از روش‌ها و ابزارهای مختلفی استفاده می‌شود، از جمله نسبت‌های مالی، روش‌های عمومی تحلیل مالی، روش‌های رقمی و روش‌های نوین تحلیل مالی می توان نام برد.
با توجه به اینکه شرکت ها از ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت جریان نقدی برای مدیریت عملیات کسب و کار خود و ارائه شفافیت به سهامداران خود استفاده می کنند. هر سه عبارت به هم مرتبط هستند و دیدگاه های متفاوتی از فعالیت ها و عملکرد یک شرکت ایجاد می کنند.

اهداف تجزیه و تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی

ارزیابی عملکرد مالی
یکی از اهداف اصلی تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی، ارزیابی عملکرد مالی سازمان است. با بررسی عملکرد مالی در یک دوره زمانی خاص، اطلاعاتی درباره درآمدها، هزینه‌ها، سود، و ضرر سازمان وجود دارد که به مدیران و سهامداران امکان می‌دهد تصمیم‌گیری‌های مناسبی را برای آینده انجام دهند.

تشخیص وضعیت مالی
تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی به کاربران اجازه می‌دهد تا وضعیت مالی سازمان را بسنجند. با بررسی دارایی‌ها، بدهی‌ها، حقوق صاحبان سهام و سایر عناصر مالی، اطلاعاتی درباره پایداری و قوت مالی سازمان ارائه می‌شود.

شناسایی ریسک‌ها و فرصت‌ها
تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی به کاربران امکان می‌دهد تا ریسک‌ها و فرصت‌های مالی سازمان را شناسایی کنند. با بررسی میزان بدهی، نسبت‌های مالی، و عوامل دیگر، اطلاعاتی درباره خطرهای مالی و فرصت‌های سرمایه‌گذاری به دست می‌آید.

ارتقای اطلاعات تصمیم‌گیری
تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی اطلاعات قابل اعتماد و کاربردی را برای مدیران و سهامداران ارائه می‌دهد که به آن‌ها در تصمیم‌گیری‌های مالی و سرمایه‌گذاری کمک می‌کند. با داشتن اطلاعات دقیق درباره عملکرد و وضعیت مالی سازمان، تصمیم گیران می توانند در تصمیمات خود در هنگام سرمایه گذاری در شرکتها در نظر بگیرند.

ابزارها تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی

ترازنامه یا صورت وضعیت مالی

ترازنامه گزارشی از ارزش مالی شرکت بر حسب ارزش دفتری است. این به سه بخش تقسیم می شود که شامل دارایی ها، بدهی ها و حقوق صاحبان سهام شرکت می شود. دارایی های کوتاه مدت مانند وجه نقد و حساب های دریافتنی می تواند چیزهای زیادی در مورد کارایی عملیاتی یک شرکت بگوید. بدهی ها شامل ترتیبات هزینه شرکت و سرمایه بدهی است که پرداخت می کند. و حقوق صاحبان سهام شامل جزئیات سرمایه گذاری در سرمایه و سود انباشته از درآمد خالص دوره ای است. ترازنامه باید دارایی ها و بدهی ها را در برابر حقوق صاحبان سهام متعادل کند. این رقم ارزش دفتری یک شرکت در نظر گرفته می شود و به عنوان یک معیار عملکرد مهم است که با فعالیت های مالی یک شرکت افزایش یا کاهش می یابد.

صورت سود و زیان

صورت سود و زیان درآمدی را که یک شرکت در مقابل هزینه های مربوط به کسب و کار خود به دست می آورد تجزیه می کند تا نتیجه نهایی را ارائه دهد، یعنی سود یا زیان خالص. صورت سود و زیان به سه بخش تقسیم می شود که به تجزیه و تحلیل کارایی کسب و کار در سه نقطه مختلف کمک می کند. برای شناسایی سود ناخالص با درآمد و هزینه های مستقیم مرتبط با درآمد شروع می شود. سپس به سمت سود عملیاتی حرکت می کند، که هزینه های غیرمستقیم مانند هزینه های بازاریابی، هزینه های عمومی و استهلاک را کم می کند. در نهایت پس از کسر سود و مالیات به درآمد خالص می رسد.

تجزیه و تحلیل اولیه صورت سود و زیان معمولاً شامل محاسبه حاشیه سود ناخالص، حاشیه سود عملیاتی و حاشیه سود خالص است که هر کدام سود را بر درآمد تقسیم می کنند. حاشیه سود به نشان دادن هزینه های شرکت در نقاط مختلف عملیات کمک می کند.

صورت جریان های نقدی

صورت جریان نقدی یک نمای کلی از جریان های نقدی شرکت از فعالیت های عملیاتی، فعالیت های سرمایه گذاری و فعالیت های تامین مالی ارائه می دهد. درآمد خالص به صورت جریان نقدی منتقل می شود، جایی که به عنوان خط اصلی برای فعالیت های عملیاتی درج می شود. مانند عنوان آن، فعالیت های سرمایه گذاری شامل جریان های نقدی مرتبط با سرمایه گذاری های کل شرکت است. بخش فعالیت های تامین مالی شامل جریان نقدی ناشی از تامین مالی بدهی و سهام است. خط پایین نشان می دهد که یک شرکت چقدر پول نقد در دسترس دارد.

مولفه‌های تجزیه و تحلیل صورت های مالی

در تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی، مولفه‌های مختلفی از جمله درآمدها، هزینه‌ها، دارایی‌ها، بدهی‌ها، حقوق صاحبان سهام و سایر عناصر مالی مورد بررسی قرار می‌گیرند.

صورت های مالی یک شرکت داده های مالی مهمی را در مورد هر جنبه ای از فعالیت های یک کسب و کار ثبت می کند. به این ترتیب، می توان آنها را بر اساس عملکرد گذشته، فعلی و پیش بینی شده ارزیابی کرد.

به طور کلی، صورت های مالی حول اصول پذیرفته شده حسابداری متمرکز است. این اصول یک شرکت را ملزم به ایجاد و نگهداری سه صورت مالی اصلی می کند: ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد. شرکت های دولتی استانداردهای سخت گیرانه تری برای گزارشگری صورت های مالی دارند. شرکت های دولتی و بخش عمومی بجز اصول پذیرفته شده حسابداری باید از استانداردهای حسابداری بخش عمومی پیروی کنند، که به حسابداری تعهدی نیاز دارد.
شرکت های خصوصی انعطاف پذیری بیشتری در تهیه صورت های مالی خود دارند و می توانند از حسابداری تعهدی یا نقدی استفاده کنند.

عملکرد مالی

صورت های مالی روزانه توسط شرکت ها نگهداری می شود و به صورت داخلی برای مدیریت تجاری استفاده می شود. به طور کلی، ذینفعان داخلی و خارجی از روش‌های مالی یکسانی برای حفظ فعالیت‌های تجاری و ارزیابی عملکرد مالی کلی استفاده می‌کنند.

هنگام انجام تجزیه و تحلیل صورتهای مالی جامع، تحلیلگران معمولاً از داده های چند ساله برای تسهیل تجزیه و تحلیل افقی استفاده می کنند. هر صورت مالی همچنین با تجزیه و تحلیل عمودی تجزیه و تحلیل می شود تا بفهمد دسته بندی های مختلف صورت ها چگونه بر نتایج تأثیر می گذارند. در نهایت، تجزیه و تحلیل نسبت را می توان برای جداسازی برخی از معیارهای عملکرد در هر عبارت و گردآوری نقاط داده در سراسر اظهارات به طور جمعی استفاده کرد.

راهبردها و روش های تجزیه و تحلیل صورتهای مالی

چندین تکنیک معمولاً به عنوان بخشی از تجزیه و تحلیل صورتهای مالی استفاده می شود. سه تا از مهمترین تکنیک ها عبارتند از: تحلیل افقی، تحلیل عمودی و تحلیل نسبت. تجزیه و تحلیل افقی داده ها را به صورت افقی با تجزیه و تحلیل مقادیر اقلام خط در طول دو یا چند سال مقایسه می کند. تجزیه و تحلیل عمودی به اثرات عمودی اقلام خطی بر سایر بخش‌های کسب‌وکار و نسبت‌های کسب‌وکار می‌پردازد. تجزیه و تحلیل نسبت از معیارهای نسبت مهم برای محاسبه روابط آماری استفاده می کند.

ذینفعان ﺷﺮﮐﺖ اﻋﻢ از ﺳﻬﺎﻣﺪاران، بستانکاران و افراد طرف معامله با شرکت می‌توانند با استفاده از تجزیه و تحلیل های انجام‌ شده ﺑﺮ روی صورت های ﻣﺎﻟﯽ، وضعیت شرکت را به‌طور دقیق بررسی کنند.

 اﮔﺮ رﯾﺴﮏ ﻣﺎﻟﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ، ﺳﻬﺎﻣﺪاران ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﻗﺪام ﺑﻪ ﻓﺮوش ﺳﻬﺎم ﺧﻮد ﮐﻨﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﺴﺘﺎﻧﮑﺎران ﺳﻌﯽ می‌کنند اﻋﺘﺒﺎر ﮐﻤﺘﺮی ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺪﻫﻨﺪ ﯾﺎ با توجه به وﺿﻌﯿﺖ ﺑﺴﺘﺎﻧﮑﺎری ﺧﻮد، نرخ بهره ﺑﯿﺸﺘﺮی را ﻃﻠﺐ ﮐﻨﻨﺪ.

1- تجزیه و تحلیل افقی

در اﯾﻦ ﻧﻮع ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ، اﻃﻼﻋﺎت صورت های ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺮای ﭼﻨﺪ دوره ﻣﺎﻟﯽ بر ﻣﺒﻨﺎی اﻃﻼﻋﺎت ﺳﺎل ﭘﺎﯾﻪ ﺑﯿﺎن می‌شود و ﺑﺎ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ اﻃﻼﻋﺎت با دوره های قبل، میزان ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ در ﻫﺮ دوره ﻣﺎﻟﯽ سنجیده می‌شود. تجزیه و تحلیل افقی ﺧﻮد ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ صورت های ﻣﺎﻟﯽ مقایسه‌ای و ﺑﺮرﺳﯽ روﻧﺪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽشود.

صورت های مالی مقایسه‌ای

در این روش، صورت های ﻣﺎﻟﯽ در دو دوره ﻣﺘﻮاﻟﯽ مقایسه و بررسی می‌شوند. تحلیل‌کنندگان بنیادی ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻄﻠﻖ ارﻗﺎم صورت های ﻣﺎﻟﯽ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ درﺻﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮ از ﯾﮏ دوره ﺑﻪ دوره دﯾﮕﺮ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ می‌کنند و ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﻃﻼﻋﺎت جامع‌تری از صورت های ﻣﺎﻟﯽ اﺳﺘﺨﺮاج می‌شود.

بررسی روند

در ﺑﺮرﺳﯽ روﻧﺪ، با مبنا قرار گرفتن یک سال به عنوان سال پایه، اﻗﻼم ﻣﻬﻢ صورت های ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺮرﺳﯽ می‌شود. ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ، واﺣﺪﻫﺎی ﺗﺠﺎری در اﻏﻠﺐ ﻣﻮارد ارﻗﺎم مقایسه‌ای ﺑﺮای دوره های ﻣﺘﻮاﻟﯽ پنج تا ۱۰ ﺳﺎﻟﻪ را ارائه می‌کنند تا مقایسه های ﺑﯿﺸﺘﺮی اﻧﺠﺎم‌ﭘﺬﯾﺮ باشد.

بدیهی است که بررسی روند تغییرات در طول زمان نسبت به مقایسه تنها دو دوره متوالی، دید بهتری نسبت به عملکرد و وضعیت کلی شرکت به تحلیلگر می‌دهد. به عنوان مثال، ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ افزایش قابل‌ملاحظه در ﺳﻮد ﻫﺮ ﺳﻬﻢ شرکت در سال ﺟﺎری، غیرعملیاتی و ﻧﺎﺷﯽ از ﻓﺮوش اوراق ﺑﻬﺎداریا املاک مازادی ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ شرکت ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﺧﺮﯾﺪاری کرده است. بنابراین ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ ایجاد شده در چند دوره مالی می‌تواند کیفیت سود و استمرار سودآوری واحد تجاری را بهتر نشان دهد.

۲- ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻋﻤﻮدی

در ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻋﻤﻮدی، ﺗﻤﺎم اﻃﻼﻋﺎت موجود در ﯾﮏ ﺻﻮرت ﻣﺎﻟﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ارﻗﺎم ﻫﻤﺎن ﺻﻮرت ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﻮد و ﺑﻪ دو ﮔﺮوه تجزیه تحلیل عمودی در صورت های ﻣﺎﻟﯽ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ نسبت های ﻣﺎﻟﯽ طبقه‌بندی می‌شود.

تجزیه و تحلیل عمودی در صورت های مالی استاندارد

 در اﯾﻦ ﻧﻮع ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ، ﺗﻤﺎم اقلام موجود در ﯾﮏ ﺻﻮرت ﻣﺎﻟﯽ به‌عنوان درﺻﺪی از یک‌قلم ﺷﺎﺧﺺ از ﻫﻤﺎن ﺻﻮرت ﻣﺎﻟﯽ ﺑﯿﺎن می‌شوند.

ﺑﺮای ﻣﺜﺎل در ﺻﻮرت سود و زﯾﺎن ﺗﻤﺎم اﻗﻼم برحسب درﺻﺪی از ﻓﺮوش و درآمد ارائه خدمات ﺑﯿﺎن می‌شوند ﯾﺎ در ﺗﺮازﻧﺎﻣﻪ به‌عنوان درﺻﺪی از ﺟﻤﻊ دارایی‌ها بیان می‌شوند.

3- تجزیه و تحلیل نسبت های مالی

تجزیه و تحلیل نسبت، بخش مرکزی تجزیه و تحلیل سهام بنیادی، داده‌های اقلام خطی را مقایسه می‌کند. نسبت های قیمت به سود (P/E)، سود هر سهم یا بازده تقسیمی نمونه هایی از تجزیه و تحلیل نسبت هستند.

تجزیه و تحلیل نسبت های مالی یکی از روش های بررسی وضعیت شرکت هاست که به بیان روابط بین اقلام موجود در صورت های مالی می‌پردازد. در حالت کلی نسبت‌های مالی در چهار دسته نسبت های نقدینگی، نسبت‌های اهرمی (بدهی)، نسبت‌های فعالیت (کارایی) و نسبت‌های سودآوری قرار می‌گیرند.

به9 طور مثال فرض کنیدیک تحلیلگر ممکن است ابتدا به تعدادی نسبت در صورت سود و زیان یک شرکت نگاه کند تا مشخص کند که چگونه سود و ارزش سهامداران را به طور موثر ایجاد می کند. به عنوان مثال، حاشیه سود ناخالص تفاوت بین درآمد و بهای تمام شده کالای فروخته شده را نشان می دهد. اگر شرکت دارای حاشیه سود ناخالص بالاتری نسبت به رقبای خود باشد، ممکن است نشانه مثبتی برای شرکت باشد. در عین حال، تحلیلگر ممکن است مشاهده کند که حاشیه سود ناخالص طی 9 دوره مالی افزایش یافته است و یک تحلیل افقی را برای روندهای عملیاتی شرکت اعمال می کند.