روش های قیمت گذاری موجودی کالا در حسابدرای

روش های قیمت گذاری موجودی کالا در حسابداری، از موضوعات مهم و حیاتی برای هر کسب و کاری است. موجودی کالا به عنوان یکی از دارایی‌های مهم کسب و کار، باید به درستی مدیریت شود تا بتواند به بهترین شکل مفید باشد و در عین حال، قیمت‌گذاری صحیح برای آن اجرا شود. در این مقاله، به بررسی روش‌های مختلف قیمت‌گذاری موجودی کالا پرداخته خواهد شد.

در این راستا، ابتدا به تعریف و اهمیت موجودی کالا و قیمت‌گذاری آنها پرداخته، سپس روش‌های مختلف قیمت‌گذاری موجودی کالا را بررسی خواهیم کرد. این روش‌ها شامل قیمت‌گذاری با توجه به هزینه، قیمت‌گذاری با توجه به بازار، قیمت‌گذاری با توجه به تقاضا، قیمت‌گذاری با توجه به رقبا و دیگر روش‌های مختلف می‌شود.

همچنین، در این مقاله به تاثیرات مختلفی که روش‌های مختلف قیمت‌گذاری موجودی کالا بر کسب و کار دارند، اشاره خواهیم کرد و نکات مهمی را که باید در نظر گرفته شوند، بررسی خواهیم کرد. این نکات شامل تاثیر قیمت‌گذاری موجودی بر سودآوری کسب و کار، تاثیر روش‌های مختلف نگهداری موجودی بر قیمت گذاری کالا، استفاده از سیستم‌های مدیریت موجودی و نرم‌افزارهای مدیریت موجودی و دیگر نکات مربوط به این حوزه خواهد بود.

در نهایت، با بررسی این موضوعات، خوانندگان این مقاله قادر خواهند بود تا روش‌های مختلف قیمت‌گذاری موجودی کالا را بیشتر بشناسند و بتوانند در مدیریت موجودی کالا و قیمت‌گذاری آنها در حسابداری به بهترین شکل عمل کنند.

اهمیت روش های قیمت گذاری موجودی کالا در حسابداری

محاسبه هزینه تمام شده موجودی کالا در حسابداری، به کسب و کارها مزایای زیادی دارد. در زیر به برخی از این مزایا اشاره شده است:

1. شفافیت و دقت بالا: با محاسبه هزینه تمام شده موجودی کالا، شفافیت و دقت در محاسبه هزینه‌های مربوط به موجودی کالا ایجاد می‌شود. این امر به مدیران کسب و کار کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری در مورد تولید، خرید و فروش کالاها و افزایش سودآوری کسب و کار اتخاذ کنند.
2. کاهش هزینه‌ها: محاسبه هزینه تمام شده موجودی کالا به کسب و کار کمک می‌کند تا به طور بهینه‌تری مدیریت موجودی را انجام داده و به کاهش هزینه‌های مربوط به موجودی، از جمله هزینه‌های نگهداری و نگهداری موجودی، دست یافت.
3. کمک به تصمیم‌گیری‌های مدیریتی: محاسبه هزینه تمام شده موجودی کالا به مدیران کسب و کار کمک می‌کند تا بهترین تصمیمات را در مورد موجودی، فروش و خرید کالاها و افزایش سودآوری کسب و کار اتخاذ کنند.
4. افزایش قابلیت پیش‌بینی: محاسبه هزینه تمام شده موجودی کالا، به کسب و کار کمک می‌کند تا به طور بهتری نیازهای کالاها و هزینه‌های مربوط به آن‌ها را پیش‌بینی کرده و به این ترتیب، قابلیت پیش‌بینی بهتری در مورد نیازهای کالاها و هزینه‌های مربوط به آن‌ها به دست آورد.
5. کمک به ارزیابی عملکرد: محاسبه هزینه تمام شده موجودی کالا به مدیران کسب و کار کمک می‌کند تا عملکرد کسب و کار را با توجه به هزینه‌های مربوط به موجودی کالا، ارزیابی کنند و به این ترتیب، از عملکرد بهتری برخوردار شوند.

به طور کلی، محاسبه هزینه تمام شده موجودی کالا در حسابداری، به کسب و کار کمک می‌کند تا به طور بهینه‌تری مدیریت موجودی را انجام داده و به افزایش سودآوری و کاهش هزینه‌های مربوط به موجودی دست یابد.

سیستم های ثبت موجودی و روش های محاسبه بهای تمام شده در آنها

سیستم های ثبت موجودی در روش های قیمت گذاری موجودی کالا به عنوان ابزاری برای مدیریت موجودی کالا در کسب و کارها بسیار مهم هستند. این سیستم‌ها به شرکت ها کمک می کنند تا به بهترین شکل موجودی کالای خود را مدیریت کنند و به طور دقیق و به موقع موجودی خود را بررسی کنند. در ادامه به توضیح سیستم های ثبت موجودی و روش‌های محاسبه بهای تمام شده در آنها پرداخته خواهد شد.

1. سیستم های ثبت موجودی
   سیستم های ثبت موجودی به طور کلی به دو نوع دسته بندی می شوند: سیستم های دستی و سیستم های کامپیوتری. در سیستم های دستی، موجودی کالا به صورت دستی ثبت می شود و در سیستم های کامپیوتری، این کار به صورت اتوماتیک انجام می شود. سیستم های کامپیوتری از نظر دقت، سرعت و امکاناتی که ارائه می دهند، نسبت به سیستم های دستی بسیار برتر هستند.
2. روش های محاسبه بهای تمام شده
   روش های محاسبه بهای تمام شده نحوه محاسبه هزینه های مربوط به تولید کالا را شامل می شوند. در این روش، هزینه های مستقیم و غیر مستقیم مربوط به تولید کالا از جمله هزینه های مواد اولیه، هزینه های نیروی انسانی، هزینه های تجهیزات و ماشین آلات و … محاسبه می شوند و بهای تمام شده کالا محاسبه می شود. روش های مختلفی برای محاسبه بهای تمام شده وجود دارند. به عنوان مثال:

• روش اولین صادره از اولین وارده FIFO (First In First Out) : در این روش، هزینه های مربوط به مواد اولیه و دیگر هزینه های مستقیم به ترتیب وارد شدن به موجودی محاسبه می شوند و بهای تمام شده به این صورت محاسبه می شود.
• روش اولین صادره از آخرین وارده LIFO (Last In First Out) : در این روش، هزینه های مربوط به مواد اولیه و دیگر هزینه های مستقیم به ترتیب خروج از موجودی محاسبه می شوند و بهای تمام شده به این صورت محاسبه می شود.
• میانگین وزنی یا موزون : در این روش، هزینه های مستقیم و غیر مستقیم به همراه تعداد واحدهای تولید شده در دوره مورد نظر برای محاسبه بهای تمام شده استفاده می شوند.
• روش شناسایی ویژه : روش شناسایی ویژه (Special Identification Method) یکی از روش‌های قیمت‌گذاری موجودی کالا در حسابداری است. در این روش، هزینه تمام شده موجودی کالا بر اساس قیمت خرید آخرین دسته موجودی محاسبه می‌شود. به عبارت دیگر، در این روش، فرض می‌شود که آخرین موجودی که خریداری شده است، اولین موجودی است که به فروش می‌رسد.

در نهایت، انتخاب روش مناسب برای محاسبه بهای تمام شده بستگی به نوع کسب و کار و نیازهای آن دارد. با استفاده از سیستم های ثبت موجودی و روش های مناسب محاسبه بهای تمام شده، کسب و کارها می توانند به بهترین شکل موجودی کالای خود را مدیریت کنند و در نتیجه، سودآوری بیشتری داشته باشند.

سیستم ثبت ادواری موجودی کالا

در سیستم ثبت ادواریِ موجودی کالا، اندازه گیری حساب موجودی کالا در پایان هر دوره مالی و از طریق انبارگردانی انجام می شود. در واقع در روش ادواری در طول دوره مالی، موجودی کالا و بهای آن در هیچ حسابی ثبت نمی شود و تنها در پایان سال و از طریق شمارش کالای موجود به عنوان موجودی پایان دوره همان سال و موجودی اول دوره سال بعد در ترازنامه ثبت می شود.
البته در سیستم ادواری رویدادهای مالی خرید یا فروش کالا را می بایست در همان حساب های خرید و فروش و نه موجودی کالا ثبت نمود.

ثبت سند در روش ادواری

شرح	بدهکار	بستانکار
خرید	****
حسابهای پرداختنی شخص / موجودی نقد و بانک		****

شرح	بدهکار	بستانکار
حسابهای پرداختنی شخص / موجودی نقد و بانک	****
برگشت از خرید و تخفیفات		****

شرح	بدهکار	بستانکار
حسابهای پرداختنی شخص	****
تخفیفات نقدی خرید		****

شرح	بدهکار	بستانکار
حسابهای دریافتنی شخص / موجودی نقد و بانک	****
فروش		****

شرح	بدهکار	بستانکار
برگشت از فروش و تخفیفات	****
حسابهای دریافتنی شخص		****

در نهایت در پایان دوره و برای تهیه صورت های مالی، شرکت ارزش موجودی کالای انبار در پایان دوره را از طریق شمارش تعداد کالا یا توزین فیزیکی قیمت گذاری که یکی ار اصلی ترین روش های قیمت گذاری کالا است مشخص می کند. حال از طریق محاسبه اختلاف کالای آماده برای فروش در ابتدای دوره با موجودی کالای پایان دوره، می توان بهای تمام شده کالای فروخته شده در طول دوره را محاسبه و در ترازنامه مربوط به آن دوره ثبت کرد.

• سند حسابداری بهای تمام شده و موجودی کالا در پایان دوره

شرح	بدهکار	بستانکار
بهای تمام شده فروش رفته	**
موجودی کالا	**
خرید کالا		****

به خاطر داشته باشید که در حساب ها می بایست موجودی پایان دوره تحت عنوان موجودی ابتدای دوره به دوره یا سال مالی بعد منتقل یابد.

سیستم ثبت دایمی در روش های قیمت گذاری موجودی کالا

در این سیستم ثبت همان طور که از نام آن پیدا است اطلاعات موجودی و کالا برای هر خرید و فروش ثبت می شود و درنتیجه مقادیر و ارزش ریالی موجودی در دفاتر حساب و نرم افزار حسابداری کاملاً به روز است.

به منظور ثبت داده ها در سیستم دایمی برای هر یک از اقلام موجودی، حسابی جداگانه در دفاتر حسابداری تعریف می شود و مقدار و بهای هر خرید و فروش در آنها ثبت می شود. باید در مقاله اصلی ترین روش های قیمت گذاری کالا بگوییم به دلیل همین ثبت آنی اطلاعات در نرم افزار انبار می توان ادعا کرد سیستم ثبت دایمی کنترل بهتری نسبت به سیستم ادواری فراهم می آورد.

در این سیستم با خرید کالا، حساب موجودی کالا بدهکار و با فروش کالا حساب موجودی کالا بستانکار می شود. در نتیجه در سیستم ثبت دایمی در هر لحظه می توان بهای تمام شده موجودی انبار را محاسبه نمود و انبارگردانی یا همان شمارش فیزیکی موجودی ها تنها با هدف تایید موجودی ثبت شده انجام می شود.

شرح	بدهکار	بستانکار
موجودی کالا	****
حسابهای پرداختنی شخص / موجودی نقد و بانک		****

شرح	بدهکار	بستانکار
حسابهای پرداختنی شخص	****
موجودی کالا		****

شرح	بدهکار	بستانکار
حسابهای پرداختنی شخص	****
موجودی کالا		****

شرح	بدهکار	بستانکار
حسابهای دریافتنی شخص	****
فروش		****
بهای تمام شده کالای فروش رفته	****
موجودی کالا		****

شرح	بدهکار	بستانکار
برگشت از فروش و تخفیفات	****
حسابهای دریافتنی شخص		****
موجودی کالا	****
بهای تمام شده کالای فروش رفته		****

تفاوت روش دائمی و ادواری قیمت گذاری موجودی کالا در حسابداری

در حسابداری، دو روش حسابداری دائمی (Perpetual Accounting) و حسابداری ادواری (Periodic Accounting) وجود دارند. هر دو این روش‌ها برای مدیریت موجودی کالا و ثبت تراکنش‌های مالی کسب و کار استفاده می‌شوند، اما در اجزای مختلفی از حسابداری تفاوت دارند. در ادامه، تفاوت‌های اصلی بین این دو روش حسابداری را بیان می‌کنیم.

1. حسابداری دائمی:
   در حسابداری دائمی، موجودی کالا به صورت مستمر و در هر زمانی ثبت می‌شود. به عبارت دیگر، ورودی و خروجی کالا به صورت مستمر ثبت شده و موجودی کالا به شکل لحظه‌ای به روز رسانی می‌شود. برای این کار، شرکت‌ها از سیستم‌های ردیابی موجودی استفاده می‌کنند. در این روش، هر تراکنش مالی به طور جداگانه در سیستم ثبت می‌شود و بهای تمام شده کالا به صورت مستقیم محاسبه می‌شود.
2. حسابداری ادواری:
   در حسابداری ادواری، تراکنش‌های مالی به شکل دوره‌ای (مثلاً ماهانه، سه‌ماهه یا سالانه) ثبت می‌شود. در این روش، به جای ثبت موجودی کالا به صورت مستمر، در ابتدا و در پایان دوره، موجودی کالا ثبت می‌شود. سپس، با محاسبه موجودی اولیه، خریداری‌ها، فروش‌ها و موجودی پایانی، بهای تمام شده کالا محاسبه می‌شود.

با توجه به تفاوت‌های فوق، حسابداری دائمی به کسب و کارها کمک می‌کند تا به صورت دقیق‌تر موجودی کالای خود را مدیریت کنند و هزینه تمام شده را به دقت محاسبه کنند. اما در عین حال، نیاز به سیستم‌های ردیابی موجودی دائمی و هزینه بالاتری نسبت به حسابداری ادواری دارد. در حالی که حسابداری ادواری در مواردی که موجودی کالا به شکل مستمر تغییر نمی‌کند، می‌تواند بهترین روش باشد. با این حال، برای کسب و کارهایی که به صورت مستمر با تغییرات موجودی کالا روبرو هستند، حسابداری دائمی بهترین گزینه است.

کاربرد سیستم نگهداری دائمی و روش های قیمت گذاری موجودی کالا

حسابداری دائمی برای کسب و کارهایی با موجودی کالای کم ممکن است مناسب نباشد. در واقع، حسابداری دائمی برای کسب و کارهایی با موجودی کم و بیشترین تعداد تراکنش‌های مالی در یک دوره زمانی مشکلاتی را ایجاد می‌کند. به دلیل تعداد کم تراکنش‌های مالی، استفاده از حسابداری دائمی می‌تواند باعث افزایش هزینه‌های مرتبط با نگهداری و ردیابی موجودی شود. در این موارد، حسابداری ادواری که در آن تراکنش‌های مالی در دوره‌های مشخص مانند ماهانه، سه‌ماهه یا سالانه ثبت می‌شوند، می‌تواند بهترین گزینه باشد.

به علاوه، در کسب و کارهایی با موجودی کم، تغییرات موجودی کالا به شدت محسوس نیست و به همین دلیل، نیازی به به روزرسانی مستمر موجودی کالا نیست. در نتیجه، حسابداری دائمی ممکن است بیش از حد جزئیاتی باشد و نیازی به ثبت هر تراکنش مالی به صورت جداگانه نباشد. در مقابل، حسابداری ادواری با توجه به محدودیت‌های موجودی کالا و تراکنش‌های مالی کمتر، به صورت ساده‌تر و موثرتری به مدیریت مالی کسب و کار کمک می‌کند.

بنابراین، در کسب و کارهایی با موجودی کالای کم و تعداد تراکنش‌های مالی کم، حسابداری ادواری ممکن است بهترین روش باشد. با این حال، در کسب و کارهایی با تعداد تراکنش‌های مالی بیشتر و موجودی کالای بیشتر، حسابداری دائمی مناسب‌تر است.

کاربرد سیستم نگهداری ادواری و روش های قیمت گذاری موجودی کالا

روش ادواری در سیستم نگهداری موجودی کالا برای کسب و کارهایی که تعداد تراکنش‌های مالی در دوره‌های زمانی مشخص، مثلاً ماهانه، سه‌ماهه یا سالانه، کمتر است، کاربرد دارد. در این روش، قیمت تمام شده موجودی کالا در پایان دوره محاسبه می‌شود. بدین ترتیب، هرگونه تغییر در قیمت خریداری شده کالا در طول دوره، در محاسبه هزینه تمام شده موجودی کالا در پایان دوره مورد توجه قرار می‌گیرد.

این روش برای کسب و کارهایی که تعداد تراکنش‌های مالی در دوره‌های زمانی مشخص کم است، به دلیل آسانی و سادگی محاسبات، مناسب است. به علاوه، اگر تغییرات قیمت کالا در دوره زمانی کوتاهی اتفاق نیفتد و قیمت کالا ثابت باشد، استفاده از این روش می‌تواند به تسهیل در مدیریت موجودی کالا و کاهش هزینه‌های مرتبط با نگهداری و ردیابی موجودی کمک کند.

به عنوان مثال، یک کسب و کار خرده‌فروشی که موجودی کالای آن در هر ماه تغییر چندانی نکند، می‌تواند از روش ادواری در قیمت‌گذاری موجودی کالا استفاده کند. به همین ترتیب، کسب و کارهایی که در طول سال تعداد تراکنش‌های مالی کمتری دارند، می‌توانند از این روش در قیمت‌گذاری موجودی کالا استفاده کنند.

به طور کلی، استفاده از روش ادواری در قیمت‌گذاری موجودی کالا برای کسب و کارهایی که تعداد تراکنش‌های مالی در دوره‌های مشخص کم است، می‌تواند به سادگی و کاهش هزینه‌های مرتبط با مدیریت موجودی کمک کند. با این حال، در صورتی که در دوره زمانی کوتاهی تغییرات قیمت کالا اتفاق بیافتد، استفاده از روش ادواری ممکن است دقت در محاسبه هزینه تمام شده موجودی کالا را کاهش دهد.

روش‌های قیمت‌گذاری موجودی کالا در حسابداری

بعد از بررسی شیوه های ثبت موجودی، انتخاب روش قیمت گذاری مناسب برای ثبت داده های مالی در نرم افزار حسابداری و محاسبه بهای تمام شده کالای فروش رفته اهمیت دارد. به همین دلیل در ادامه روش های قیمت گذاری را به طور کامل شرح می دهیم.

قیمت گذاری موجودی کالا به روش فایفو در حسابداری (اولین صادره از اولین وارده)

روش فایفو (FIFO) یکی از روش‌های شناخته شده در حسابداری است که برای ارزیابی موجودی کالا و هزینه تمام شده (COGS) استفاده می‌شود. در این روش، فرض می‌شود که اولین کالایی که وارد انبار شده، نخستین کالایی است که فروخته می‌شود. به عنوان مثال، اگر کالای A با قیمت 100 وارد انبار شده و بعد از آن کالای B با قیمت 120 وارد شود، در صورتی که کالای A و B در دو سفارش مجزا فروخته شوند، ابتدا کالای A با قیمت 100 به فروش می‌رسد و سپس کالای B با قیمت 120.

هدف اصلی در مدیریت موجودی به روش فایفو ، کاهش میزان اتلاف در هزینه ها از طریق در اولویت قرار دادن اقلام اولیه وارد شده به انبار برای فروش است.

اهمیت استفاده از روش FIFO در کسب و کارها این است که این روش به مدیران کسب و کار امکان می‌دهد تا هزینه تمام شده موجودی کالا را با دقت به دست آورند و به این ترتیب، بتوانند تصمیمات بهتری در مورد فروش و خرید کالا گرفته و سودآوری را بهبود بخشند. همچنین، استفاده از روش FIFO در مقایسه با روش‌های دیگر مانند LIFO (آخرین صادره از آخرین وارده)، نتایج دقیق‌تری در مورد هزینه تمام شده موجودی کالا به دست می‌دهد.

در کسب و کارهایی که با موجودی کالای بزرگ و گسترده روبرو هستند، استفاده از روش FIFO می‌تواند به شیوه‌ای بهتر برای مدیریت موجودی کمک کند و به علاوه، برای کسب و کارهایی که از مواد اولیه برای تولید کالا استفاده می‌کنند، استفاده از روش FIFO می‌تواند به آنها کمک کند تا هزینه تمام شده مواد اولیه را به دقت محاسبه کنند و در نتیجه، قیمت تمام شده کالای تولیدی را به دقت تعیین کنند.

به طور کلی، استفاده از روش FIFO در حسابداری موجودی کالا به مدیران کسب و کار امکان می‌دهد تا برای مدیریت موجودی، قیمت‌گذاری و تصمیمات مالی دقیق‌تری را اتخاذ کنند. با این حال، باید توجه داشت که این روش برای تمام کسب و کارها مناسب نیست و بسته به نیازها و شرایط خاص هر کسب و کار، روش‌های دیگری نیز می‌تواند مناسب باشد.

می توان گفت روش FIFO به عنوان یکی از اصلی ترین روش های قیمت گذاری کالا، از طریق در اولویت قرار دادن کالایی که زودتر خریداری شده است و جلوگیری از هدر رفت کالاها، میزان سود را نیز مدیریت می کند. در قیمت گذاری به روش فایفو، ارزش موجودی کالا در پایان دوره براساس آخرین خریدها محاسبه می شود و همین امر باعث می شود سود خالص برای شرکت در فایفو بیشتر از شیوه های دیگر باشد. البته به یاد داشته باشید سود بیشتر، مالیات بیشتری را نیز در پی خواهد داشت.

آنچه که باید در استفاده از اصلی ترین روش های قیمت گذاری کالا مورد توجه قرار داد این است که قیمت ها برای خرید کالای یکسان در بازه زمانی متفاوت ثابت نبوده و همین نوسان قیمت می تواند بر ارزیابی های حسابداری تاثیرگذار باشد.

محاسبات در روش فایفو (FIFO)

به کمک روش FIFO می توانید بهای تمام شده کالای فروخته شده و بهای موجودی کالا را محاسبه کنید. برای محاسبه به دو فرمول ساده زیر نیاز دارید:

کالای آماده فروش = موجودی اولیه + کالای خریداری شده در طول دوره

بهای تمام شده کالای فروش رفته = موجودی کالای آماده فروش – موجودی پایان دوره

قیمت گذاری موجودی کالا به روش لایفو در حسابداری (اولین صادره از آخرین وارده)

روش لایفو (LIFO) یکی از روش‌های شناخته شده در حسابداری است که برای ارزیابی موجودی کالا و هزینه تمام شده (COGS) استفاده می‌شود. در این روش، فرض می‌شود که آخرین کالایی که وارد انبار شده، نخستین کالایی است که فروخته می‌شود. به عنوان مثال، اگر کالای A با قیمت 100 وارد انبار شده و بعد از آن کالای B با قیمت 120 وارد شود، در صورتی که کالای A و B در دو سفارش مجزا فروخته شوند، ابتدا کالای B با قیمت 120 به فروش می‌رسد و سپس کالای A با قیمت 100.

اهمیت استفاده از روش LIFO در کسب و کارها این است که این روش به مدیران کسب و کار امکان می‌دهد تا هزینه تمام شده موجودی کالا را با دقت به دست آورند و به این ترتیب، بتوانند تصمیمات بهتری در مورد فروش و خرید کالا گرفته و سودآوری را بهبود بخشند. همچنین، استفاده از روش LIFO در مقایسه با روش‌های دیگر مانند FIFO (اولین صادره از اولین وارده)، می‌تواند در شرایطی که قیمت کالاها در طول زمان افزایش می‌یابد، هزینه تمام شده موجودی کالا را به دقت‌تر ترسیم کند.

در کسب و کارهایی که با موجودی کالای بزرگ و گسترده روبرو هستند، استفاده از روش LIFO می‌تواند به شیوه‌ای بهتر برای مدیریت موجودی کمک کند و به علاوه، برای کسب و کارهایی که از مواد اولیه برای تولید کالا استفاده می‌کنند، استفاده از روش LIFO می‌تواند به آنها کمک کند تا هزینه تمام شده مواد اولیه را به دقت محاسبه کنند و در نتیجه، قیمت تمام شده کالای تولیدی را به دقت تعیین کنند.

به طور کلی، استفاده از روش LIFO در حسابداری موجودی کالا به مدیران کسب و کار امکان می‌دهد تا برای مدیریت موجودی، قیمت‌گذاری و تصمیمات مالی دقیق‌تری را اتخاذ کنند. با این حال، باید توجه داشت که این روش برای تمام کسب و کارها مناسب نیست و بسته به نیازها و شرایط خاص هر کسب و کار، روش‌های دیگری نیز می‌تواند مناسب باشد. همچنین، استفاده از روش LIFO در برخی موارد ممکن است منجر به افزایش مالیات‌ها و کاهش نقدینگی شود، بنابراین قبل از استفاده از این روش، باید پیامدهای مالی و مالیاتی آن را به دقت مورد بررسی قرار داد.

برای روش لایفو لازم است این نکته را مد نظر داشته باشید:

در لایفو بهای تمام شده کالای فروخته شده براساس قیمت آخرین خریدها محاسبه می شود و از آنجا که اغلب خریدهای آخر با قیمت های بالاتر انجام شده اند، درآمد خالص پایین تری برای شرکت محاسبه و درنتیجه مالیات کمتری نیز برای آن در نظر گرفته می شود.

محاسبات به روش لایفو (LIFO)

روش محاسبه LIFO یکی از اصلی ترین روش های قیمت گذاری کالا با روش محاسبه فایفو از نظر فرمولی تفاوتی ندارد. در واقع همان فرمول های گفته شده در بخش فایفو برای محاسبه به روش لایفو نیز استفاده می شوند ولی تفاوت در این دو روش، انتخاب محصولات برای ارسال به مشتری است. بنا به تعریف در لایفو کالاهای آخرین خرید برای ارسال به مشتری مد نظر قرار می گیرند؛ درحالی که در فایفو کالاهای اولین خرید را زمان فروش برای مشتری ارسال می کنند.

تفاوت های روش فایفو (FIFO) و روش لایفو (LIFO)

تفاوت اصلی بین روش‌های قیمت‌گذاری FIFO و LIFO در ترتیبی است که کالاها برای فروش یا استفاده از انبار بیرون می‌رود. در روش FIFO، کالاهایی که اولین بار وارد انبار شده‌اند، نخستین کالاهایی هستند که برای فروش یا استفاده از انبار بیرون می‌رود. در روش LIFO، کالاهایی که آخرین بار وارد انبار شده‌اند، نخستین کالاهایی هستند که برای فروش یا استفاده از انبار بیرون می‌رود.

به طور کلی، روش FIFO معمولاً در شرایطی که قیمت کالاها به طور ثابت یا به کمیت بیشتری نسبت به قیمت‌های قبلی افزایش می‌یابد، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش معمولاً در صنایعی که تولید کالاهای یکنواخت و استفاده از مواد اولیه با قیمت ثابت رایج استفاده می‌شود. به عنوان مثال، در صنعت فولاد سازی، روش FIFO معمولاً برای محاسبه هزینه تمام شده موجودی از آهن و فولاد استفاده می‌شود.

در مقابل، روش LIFO معمولاً در شرایطی که قیمت کالاها به طور مداوم افزایش می‌یابد، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش معمولاً در صنایعی که تولید کالاهایی با استفاده از مواد اولیه با قیمت متغیر رایج استفاده می‌شود. به عنوان مثال، در صنعت نفت و گاز، روش LIFO معمولاً برای محاسبه هزینه تمام شده موجودی از نفت و گاز استفاده می‌شود.

 افزایش قیمت در یک بازه زمانی امری عادی است و نمی توان انتظار داشت که قیمت ها ثابت باقی بمانند؛ فایفو به عنوان اصلی ترین روش های قیمت گذاری کالا درآمد خالص بیشتری را برای شرکت محاسبه می کند و درنتیجه نرخ مالیات بیشتری نیز برای آن تعیین می شود. اما روش لایفو در همان شرایط درآمد خالص کمتری را محاسبه کرده و درنتیجه مالیات کمتری به شرکت تعلق می گیرد

 محاسبات به روش فایفو و لایفو نتایج مختلفی را به همراه دارد و به همین دلیل یک شرکت می بایست روشی ثابت را برای خود انتخاب کند تا بتواند اعداد و ارقام دوره های مالی مختلف را به درستی با هم مقایسه کند. بد نیست یادآور شویم که در حسابداری، قیمت گذاری به روش فایفو و لایفو نوعی قرارداد به شمار می رود و ضرورت ندارد ورود و خروج کالا به انبار حتماً مطابق همین اصول باشد. بلکه در ماقعیت نیز پایبند بودن به فایفو و لایفو کاری بسیار مشکل است.

به طور خلاصه، تفاوت اصلی بین روش‌های FIFO و LIFO در ترتیبی است که کالاها برای فروش یا استفاده از انبار بیرون می‌رود. انتخاب روش مناسب بسته به نیازهای خاص هر کسب و کار و شرایط بازار می‌تواند به مدیران کسب و کار کمک کند تا هزینه تمام شده موجودی کالا را به دقت محاسبه کنند و تصمیمات بهتری در مورد فروش و خرید کالا گرفته و سودآوری را بهبود بخشند.

مزایای روش فایفو (FIFO) و روش لایفو (LIFO)

هر دو روش قیمت گذاری FIFO و LIFO مزایای خود را دارند که در زیر به تفصیل آورده شده است:

مزایای روش FIFO:

1. محاسبه دقیق‌تر هزینه تمام شده موجودی: با استفاده از روش FIFO، هزینه تمام شده موجودی به دقت محاسبه می‌شود و می‌توان تصمیمات بهتری در مورد فروش و خرید کالا گرفت.
2. جلوگیری از تجمع موجودی: با استفاده از روش FIFO، کالاهای قدیمی تر نخستین کالاهایی هستند که برای فروش یا استفاده از انبار بیرون می‌رود، بنابراین این روش می‌تواند به جلوگیری از تجمع موجودی کمک کند.
3. مناسب در شرایط کالاهای با قیمت ثابت: روش FIFO معمولاً در صنایعی که تولید کالاهای یکنواخت و استفاده از مواد اولیه با قیمت ثابت رایج استفاده می‌شود.

مزایای روش LIFO:

1. جلوگیری از افزایش هزینه تمام شده موجودی: با استفاده از روش LIFO، هزینه تمام شده موجودی به حداقل کاهش می‌یابد زیرا کالاهای جدیدتر با قیمت بالاتر برای فروش بیرون می‌روند.
2. افزایش سودآوری: با استفاده از روش LIFO، هزینه تمام شده موجودی کمتر می‌شود و این می‌تواند به افزایش سودآوری کمک کند.
3. مناسب در شرایط کالاهای با قیمت متغیر: روش LIFO معمولاً در صنایعی که تولید کالاهایی با استفاده از مواد اولیه با قیمت متغیر رایج استفاده می‌شود.

در روش لایفو به عنوان اصلی ترین روش های قیمت گذاری کالا فرض بر این است که انبار تنها یک درب دارد و ورود و خروج اقلام از همین یک درب انجام می شود، درنتیجه منطقی است که هنگام خروج کالا از انبار، نزدیک ترین کالا به درب یعنی همان آخرین ورودی به انبار را انتخاب و خارج می کنند.

در روش LIFO که از اصلی ترین روش های قیمت گذاری کالا است موجودی پایان دوره مربوط به خریدهای اولیه و موجودی اول دوره است و ارسالی ها مربوط به آخرین خریدها می شود. در نتیجه قیمت کالای ساخته شده به قیمت بازار نزدیک تر بوده و تعیین قیمت فروش برای آن آسانتر است. البته در این روش نحوه ثبت داده های مالی در شرایط تورم اقتصادی و رکود کمی متفاوت است که لازم است. در ادامه به تشریح شرایط تورمی می پردازیم:

شرایط تورمی بدین معنا است که ارزش موجودی انبار کمتر از قیمت و ارزش بازار است. در حالیکه در شرایط رکود اقتصادی قیمت موجودی انبار بیشتر از قیمت و ارزش جاری مواد در بازار خواهد بود؛ این اختلاف قیمت با بازار به معنای ضرر شرکت حاصل از کاهش قیمت ها است. به همین دلیل لازم است این اختلاف قیمت در حساب زیان شرکت ثبت شود تا ارزش موجودی مواد در گزارش ترازنامه، از قیمت تمام شده به قیمت بازار کاهش داده شود. آنچه که به عنوان مزیت مهم روش لایفو که از اصلی ترین روش های قیمت گذاری کالا است در شرایط افزایش قیمت ذکر شده است، محاسبه کمتر سود ناخالص شرکت و درنتیجه پرداخت کمتر مالیات است.

به طور کلی، انتخاب روش مناسب بسته به نیازهای خاص هر کسب و کار و شرایط بازار می‌تواند به مدیران کسب و کار کمک کند تا هزینه تمام شده موجودی کالا را به دقت محاسبه کنند و تصمیمات بهتری در مورد فروش و خرید کالا گرفته و سودآوری را بهبود بخشند.

روش میانگین در محاسبه بهای تمام شده موجودی کالا در حسابداری

میانگین (Average) یکی از روش‌های استاندارد برای محاسبه هزینه تمام شده موجودی در حسابداری است. در این روش، هزینه تمام شده موجودی به صورت میانگین قیمت کالاهای موجود در انبار محاسبه می‌شود. برای محاسبه هزینه تمام شده موجودی با استفاده از روش میانگین، می‌توان به شرح زیر عمل کرد:

1. مجموع هزینه تمام شده کالاهای موجود در انبار را به دست آورید.
2. تعداد کل کالاهای موجود در انبار را به دست آورید.
3. هزینه تمام شده موجودی را با تقسیم مجموع هزینه تمام شده کالاهای موجود در انبار بر تعداد کل کالاهای موجود در انبار محاسبه کنید.

اهمیت استفاده از روش میانگین در کسب و کارها این است که این روش می‌تواند به مدیران کسب و کار کمک کند تا هزینه تمام شده موجودی کالا را به دقت محاسبه کنند و تصمیمات بهتری در مورد فروش و خرید کالا گرفته و سودآوری را بهبود بخشند. همچنین، این روش به کاربران اجازه می‌دهد که هزینه تمام شده موجودی را به صورت مستمر در هر دوره محاسبه کنند و به این ترتیب، برای مدیریت بهتر موجودی و هزینه‌های کسب و کار، قابلیت پیش بینی بهتری در مورد نیازهای کالاها و هزینه‌های مربوط به آن‌ها به دست می‌آید.

به طور خلاصه، استفاده از روش میانگین در محاسبه هزینه تمام شده موجودی، به مدیران کسب و کار کمک می‌کند تا بهترین تصمیمات را در مورد موجودی، فروش و خرید کالاها و افزایش سودآوری کسب و کار اتخاذ کنند.

روش محاسبه میانگین ساده

در روش میانگین برای محاسبه بهای تمام شده کالای فروش رفته می بایست برحسب تعداد کالای موجود و قیمت خرید آنها، میانگین قیمتی مشخص و در تعداد کالای فروش رفته ضرب کرد.

نرخ میانگین ساده =  مجموع ریالی موجودی ابتدای دوره با مقادیر خرید انجام شده طی دوره تقسیم بر مجموع تعداد موجودی ابتدای دوره با خریدهای انجام شده در دوره

با توجه به فرمول بالا میانگین قیمت برای موجودی کالا محاسبه و براساس آن قیمت تمام شده کالای فروش رفته و موجودی پایان دوره محاسبه می شود.

قیمت تمام شده کالای فروش رفته = تعداد کالای فروش رفته x قیمت میانگین محاسبه شده

قیمت تمام شده موجودی پایان دوره = تعداد کالای موجود در پایان دوره x قیمت میانگین محاسبه شده

روش میانگین موزون در روش های قیمت گذاری موجودی کالا

در این روش که از اصلی ترین روش های قیمت گذاری کالا است میانگین قیمت برحسب هر بار خرید محاسبه و برای تعیین قیمت موجودی کالا در نظر گرفته می شود. به بیان روشن تر، هر بار که شرکت خرید جدید دارد باید مطابق با فرمول گفته شده در بالا قیمت میانگین را محاسبه و بهای تمام شده کالای فروش رفته را برحسب قیمت میانگین جدید به دست آوریم.

نکته ای که در این روش به عنوان یکی از اصلی ترین روش های قیمت گذاری کالا باید در نظر بگیریم این است که برای هر خرید انجام شده توسط شرکت و ورود کالاهای جدید با قیمت جدید می بایست میانگین قیمت برای هر واحد کالا محاسبه شود و بهای تمام شده کالای فروش رفته براساس این میانگین قیمت محاسبه شود.

روش قیمت گذاری شناسایی ویژه در محاسبه بهای تمام شده موجودی کالا در حسابداری

روش قیمت گذاری شناسایی ویژه (Special Identification Method) به معنای شناسایی و جدا کردن کالاهای خاص (از جمله کالاهای با شماره سریال یا لوازم جانبی) از بین کالاهای موجود در انبار است. در این روش، برای محاسبه هزینه تمام شده موجودی، هزینه دقیق هر کالا خاص محاسبه می‌شود.

روش قیمت گذاری شناسایی ویژه به دلیل دقت بالایی که در محاسبه هزینه تمام شده موجودی دارد، در برخی کسب و کارها مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عنوان مثال، در صنایعی مانند الکترونیک، خودروسازی و پزشکی، کالاهای با شماره سریال یا لوازم جانبی معمولاً از این روش استفاده می‌کنند.

اهمیت استفاده از روش قیمت گذاری شناسایی ویژه در کسب و کارها این است که این روش می‌تواند به مدیران کسب و کار کمک کند تا هزینه تمام شده موجودی کالا را به دقت محاسبه کنند و تصمیمات بهتری در مورد فروش و خرید کالا گرفته و سودآوری را بهبود بخشند. همچنین، این روش به کاربران اجازه می‌دهد که هزینه تمام شده موجودی را به صورت دقیق برای هر محصول محاسبه کنند و به این ترتیب، برای مدیریت بهتر موجودی و هزینه‌های کسب و کار، قابلیت پیش بینی بهتری در مورد نیازهای کالاها و هزینه‌های مربوط به آن‌ها به دست می‌آید.

این روش از قیمت گذاری بر اساس جریان واقعی کالا صورت می‌گیرد. این روش برای تعیین قیمت تمام شده آخر دوره کالاهایی است که بهای تمام شده هر واحد آن را بتوان به تنهایی بدست آورد. به‌عنوان مثال در یک نمایشگاه اتومبیل، در پایان سال به آسانی می‌توان مشخص کرد که اتومبیل‌های باقی‌مانده به چه قیمتی خریداری شده‌اند. از این روش در موسساتی که تعداد کالاهای آنها محدود و کاملآ متمایز از یکدیگرند استفاده می‌شود.

در روش شناسایی ویژه هر کالا در زمان ورود و خروج مشخص است که چه کالایی است. به‌عنوان مثال با سریال یا با کد نام گذاری کالا انجام می‌شود. این روش در مواردی که بتوان خریدهای مختلف را بطور عینی از یکدیگر تفکیک کرد، کاربرد دارد. یعنی هرگونه موجودی کالا را می‌توان به عنوان مقادیر باقیمانده از خریدهای خاص شناسائی کرد و بهای تمام شده هر یک از اقلام را طبق صورتحساب‌های مربوطه به‌طور جداگانه تعیین کرد.

به طور خلاصه، استفاده از روش قیمت گذاری شناسایی ویژه در محاسبه هزینه تمام شده موجودی، به مدیران کسب و کار کمک می‌کند تا بهترین تصمیمات را در مورد موجودی، فروش و خرید کالاها و افزایش سودآوری کسب و کار اتخاذ کنند.

مزایای محاسبه روش های قیمت گذاری موجودی کالا در حسابدرای

هزینه تمام شده موجودی به دقت محاسبه شده، برای کسب و کارها مزایای زیادی دارد که به طور خلاصه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. افزایش دقت در تصمیم‌گیری‌های مدیریتی: هزینه تمام شده موجودی به دقت محاسبه شده، به مدیران کسب و کار کمک می‌کند تا بهترین تصمیمات را در مورد موجودی، فروش و خرید کالاها و افزایش سودآوری کسب و کار اتخاذ کنند. با داشتن دقیق ترین اطلاعات ممکن در مورد هزینه تمام شده موجودی، مدیران می‌توانند بهترین تصمیمات را در مورد تولید، خرید و فروش کالاها گرفته و سودآوری کسب و کار را بهبود بخشند.
2. افزایش کارایی: هزینه تمام شده موجودی به دقت محاسبه شده، به کسب و کار کمک می‌کند تا مدیریت بهتری از موجودی و هزینه‌های کسب و کار داشته باشد. با داشتن اطلاعات دقیق در مورد هزینه تمام شده موجودی، کسب و کار می‌تواند به طور بهینه‌تری مدیریت موجودی را انجام داده و به افزایش کارایی کسب و کار کمک کند.
3. کاهش هزینه‌ها: با داشتن اطلاعات دقیق در مورد هزینه تمام شده موجودی، کسب و کار می‌تواند به طور بهینه‌تری مدیریت موجودی را انجام داده و به کاهش هزینه‌های مربوط به موجودی، از جمله هزینه‌های نگهداری و نگهداری موجودی، دست یافت.
4. افزایش رضایت مشتریان: با داشتن دقیق ترین اطلاعات ممکن در مورد هزینه تمام شده موجودی، کسب و کار می‌تواند به بهترین شکل ممکن به نیازهای مشتریان پاسخ دهد و افزایش رضایت مشتریان را به دست آورد.
5. افزایش قابلیت پیش‌بینی: با داشتن اطلاعات دقیق در مورد هزینه تمام شده موجودی، کسب و کار می‌تواند به طور بهتری نیازهای کالاها و هزینه‌های مربوط به آن‌ها را پیش‌بینی کرده و به این ترتیب، قابلیت پیش‌بینی بهتری در مورد نیازهای کالاها و هزینه‌های مربوط به آن‌ها به دست آورد.